Tropikal bitki olan manyok bitkisi, boyu 2-4 m olabilen çok yıllık bir bitkidir. Kurak iklimlere ve verimsiz topraklara adapte olan manyoka Dünyadaki ve Türkiye’deki kurak ve verimsiz arazilerin değerlendirilmesinde kullanılabileceği öngörülen önemli bir bitkidir. Cassava unu da tapyoka ya da tapioca unu da manyoktan elde edilir.
Kalori açısından zengin, karbonhidrat ve C vitamini, artı çok yönlü ve lezzet dolu, manyoka kökü, dünya çapında milyonlarca insan için önemli bir besin bileşenidir. Ana vatanı Brezilya olan Manyok, pek çok ülkede bir besin kaynağı olarak kullanılmaktadır. Dünyada üretilen manyokun %50 si Afrika’da, %30’u Asya’da ve %20’si ise Latin Amerika’dan elde edilmektedir.
Bugün, gelişmekte olan ülkelerde milyonlarca insan tarafından tüketilen ve bazen de bitkisel bir ilaç olarak kullanılmaktadır. Manyokun yumruları enerji açısından oldukça zengindir ve başlıca nişasta ve bazı çözülebilir karbonhidratlar içermektedir. Kökünde bol miktarda nişasta bulunduğu için yerlilerin beslenmesinde büyük önem taşır; ayrıca nişastasından tapyoka yapıldığı için ticari yönden de önemi büyüktür.
Manyok bitkisinin bir başka önemli kulanım şekli enerji kaynağı olarak kullanılmasıdır. Pek çok ülke bugün manyokun etanol biyoyakıt olarak kullanımı üzerinde önemli araştırmalar yapmaktadır. Çin, 11. 5 yıllık kalkınma planı çerçevesinde 2010 yılına kadar 200 bin tonluk biyodizel üretmeyi amaçlamıştır. Bu da 10 milyon tonluk petrole denktir. Farklı yetiştirme koşullarına, toprak çeşidine ve gübre miktarına adapte olabilen manyok bitkisi, diğer ekinlerin yetişemediği yerlerde bile iyi verim verebilmektedir. Manyok bitkisi Türkiye’de de kurak ve verimsiz arazilerde yetiştirilebilecek önemli bir enerji bitkisidir.
Manyoka sıcak, uzun kuru sezon esnasında yetiştirilen önemli bir bitkidir ve içeriği nedeniylede hayvanların beslenmesinde başarıyla kullanılmaktadır. Özellikle simit ya da un halinde satılan manyok, küçük danaları ve domuz yavrularını beslemekte kullanılan, sindirimi çok kolay bir besindir.
Manyok Kökü Nedir?
Bilimsel olarak Manihot esculenta olarak bilinen Manyok, Güney Amerika’ya özgü bir tür çalı türüdür. Genellikle tropikal bölgelerde, dünya çapında tahmini yarım milyar insan için temel besin maddelerinden biri manyok bitkisi genelde nişastalı kökleri için yetiştirilmektedir. Aslında, mısır ve mısırdan sonra, manyok kökü, torpikal bölgelerde üçüncü en büyük karbonhidrat kaynağı olarak kabul edilir.
Manyokanın, kökleri yenebilir hale gelene kadar bir dizi işlemden geçmektedir. Bunun için kökler önce soyulmakta, rendelenmekte, kaynatılıp sıkılarak suyu çıkarılmakta ve güneşte kurumaya bırakılmaktadır. Su buharlaştığında geriye beyaz bir toz kalmaktadır. Elde edilen bu undan; ekmek, lapa, çorba gibi çeşitli yiyecekler ile uzun süre bozulmadan kalan peksimetler yapılmaktadır.
Hem acı hem de tatlı çeşitlerinde mevcut olan manyok kökü tadı genellikle patateslerle karıştırılan ve aynı zamanda kabakları andıran lifli bir dokuya sahiptir. Genellikle kaynatılır, kızartılır veya pişirme için kullanılan farklı un ve toz haline getirilir.
Manyok kökü bitkisinin çoğu tıbbi olarak kullanılır ve ayrıca birçok farklı yemekte tüketilir. Bazı manyok bitki türleri arasında Yucca filamentosa, Yucca gloriosa, Yucca elephantipes, Yucca brevifolia ve Yucca schidigera bulunur. (Yuca = Manyok)
Manyoka hem insan beslenmesinde, hemde hayvan beslenmesinde kullanılabilen aynı zamanda biyoyakıt üretiminde kullanılabilen önemli bir biyoenerji bitkisidir.
Manyok’tan üretilen Cassava Unu ve Tapyoka Unu nedir?
Cassava unu da tapkoya ya da tapioca unu da aynı bitkiden elde edilse de uygulanan işlem basamakları sebebiyle iki farklı ürün olarak karşımıza çıkar. Cassava ya da manyok unu basitçe soyulmuş, kurutulmuş ve ardından öğütülmüş manyok kökü ile elde edilir.
Tapyoka unu üretimi ise biraz daha karmaşıktır. Köke yıkama ve hamur haline getirme işlemleri uygulanır. Islak hamura nişastalı sıvıyı çıkarmak için sıkma işlemi uygulanır. Nişastalı sıvıdan tüm su buharlaştıktan sonra geriye tapyoka unu kalır.
Manyok Unu bitkisel temelli fakat yüksek karbonhidrat içeriğine sahip unlar arasındadır. Bu nedenle bu unu da tüketirken ölçülü olmak gerektiği unutulmamalıdır. Her öğünde tüketilebilecek bir besin değildir. Aşırı tüketimi insülin artışına sebebiyet verebilir!
Kasava unu; gluten içermez. Tahıl temelli bir un değildir. Kuruyemiş temelli bir un değildir.
Nişastalı bir bitki olan cassavadan elde edilir ve tamamen bitki temellidir.
Dolayısıyla vegan, vejeteryan ve hatta paleo beslenmesine de uygun tür unlardır.
Bu özellikleri ile kısıtlayıcı diyetleri sürdüren, örneğin gluten içeren hiçbir besini tüketmeyen kimseler için harika bir alternatiftir.
