Öncelikle ek gıda hiçbir zaman anne sütünün yerini almamalıdır. Ek gıdalara geçişte acele etmemek gerekir. Çünkü bebeklerin sindirim sistemi henüz tam gelişmediği için besin alerjisi riskini göz önünde bulundurarak ilerlemek gerekir. Ek gıdaya geçiş sürecinde dikkate alınması gereken bazı önemli detaylar söz konusudur. Ek gıdanın bebeğin gelişimine olumlu katkı sağlaması adına uygun zaman diliminde verilmesi gerekir. Ayrıca verilen ek gıdaların hijyenik, kaliteli ve yeterli oranda olmasına da özellikle dikkat edilmelidir.
Bebek doğduğu andan itibaren anne sütü ile beslenmelidir. Bebeklik döneminde anne sütü, tek başına bebeğin tüm gereksinimlerini karşılamaktadır. Uzmanlar tarafından anne sütü ile ilgili yapılan aşağıdaki değerlendirmeler dikkate alınmalıdır:
- Sağlık Bakanlığı başta olmak üzere pek çok kurumun da belirttiği üzere anne sütü; ilk 6 ayda bebeğin besin ihtiyaçlarının % 100’ünü,
- 6-9 aylık bebeğin besin gereksinimlerinin % 70’ini,
- 9-12 aylık bebeğin ihtiyaçlarını ise % 30 oranında karşılar.
Yukarıdaki araştırma sonuçlarından da anlaşılacağı üzere ilk 6 aydan sonra bebeklerde ek gıdaya geçilmesi gerekir. Aksi halde bebek yeterli besini alamaz.
Ek Gıdaya Geçiş Süreci Nasıl Olmalıdır?
Ek gıdaya geçiş sürecinde bebeğe verilecek besinin kalitesi, hijyenik olması ve besin değerine özellikle dikkat edilmelidir. Ek gıda, anne sütü ile birlikte kullanılmalıdır. En az 12. aya kadar bebeğin anne sütü alması sağlanmalıdır. Bebeğin alışkın olmadığı gıdalarla tanıştığı unutulmamalı, sevdirerek ek gıda verilmesine özel önem verilmelidir.
Ek gıda ve ek gıdaya başlamak için aşağıdaki hususlar dikkate alınabilir:
- Ek gıdaya başlandığı dönemde anne sütü verilmeye devam edilmelidir. Önceliğin anne sütünde olduğu unutulmamalıdır.
- Ek gıdalar, besin değeri yüksek, enerji veren gıda ürünlerinden seçilmelidir.
- Ek gıdalar bebeğe verilirken biberon değil, kaşık, bardak gibi materyaller kullanılmalıdır.
- Ek gıdalar zamanla artan oranlarda bebeğe verilmelidir. Bunun için öncelikle bir çay kaşığı ölçüsü ile başlanıp tatlı kaşığı, yemek kaşığı gibi sıralama ile verilen ek gıda oranı artırılabilir.
- Her ek gıda türüne başlandığında bebeğin vücudunda alerjik reaksiyona neden olup olmadığı kontrol edilmelidir.
- Bebeğe ek gıda verilirken hijyen kurallarına dikkat edilmelidir. Hazırlanan gıdalar en fazla iki saat içinde tüketilmelidir.
- Bebek 6-12 aylık dönemde iken ek gıda miktarı giderek artırılmalıdır. Bebeğin 6-8 aylık dönemde 2-3 öğün, 9-11 ay arasında 3-4 öğün, 12 aydan sonra ise bunun yanında ara öğünler de eklenmelidir.
- Besin değeri yüksek fakat bebeğin sevmediği ek gıdalarda ısrarcı olunmamalıdır. Birkaç hafta sonra söz konusu gıda türü tekrar denenebilir.
- Ek gıda, mineral, protein, vitamin ve enerji açısından zengin olmalıdır.
- Ek gıdalar bebeğin yiyebileceği sıcaklık ve kıvamda hazırlanmalıdır. Ek gıdada baharat, tuz gibi maddeler olmamalıdır.
- Ek gıdaya ilk başlandığı dönemde mümkün olduğu kadar sıvı kıvamda olmalıdır. Zamanla püre şeklinde gıdalar bebeğe verilmelidir.
- Bebek 12 aylık oluncaya dek tuz, şeker, yumurta akı, bal, inek sütü, çilek, kivi, bakla gibi gıda ürünleri, ek gıda olarak tercih edilmemelidir.
Bebeklerde Ek Gıdaya Geçerken Tercih Edilecek Besinler Neler Olmalıdır?
Uzmanlar, bebeğin ilk ek gıdaya başlama sürecinde bir kısım hususların dikkate alınması konusunda ebeveynlere bir kısım tavsiyelerde bulunurlar. Bazı uzmanlar bebeğe ilk verilecek ek gıdanın sebze ve yoğurt olması gerektiği görüşündedirler.
Genel anlamda bebeklerin birçoğu tatlı olan yiyecekleri tüketmek ister. Fakat meyve, bir ek gıda türü olarak değerlendirilemez. Bebeğin vücudunda 6. aydan itibaren demir eksikliği meydana gelir. Bu eksikliğin giderilmesi için bebeğe demir oranı yüksek ek gıdalar verilmesi gerekir. İlk ek gıdaya başlandığı dönemde tahıl, et, sebze ve meyvelerle yapılan püreler, uygun gıda türleridir.
Bebeğe hangi dönemde hangi ek gıdanın verilmesi gerektiğini aşağıdaki madde başlıklarında inceleyebilirsiniz.
Bebeklerde Ek Gıdaya Geçiş – 6.Ay
Bebek 6 aylık iken sebze, havuç, tahıl, patates, bal kabağı ağırlıklı gıdalarla beslenmelidir. Bunun yanında armut, şeftali, elma, kayısı, avokado ve erik gibi meyveler de takviye gıda ürünü olarak bebeğe verilebilir. Ayrıca düzenli peynir ve yoğurt tüketimi de ihmal edilmemelidir.
Bebeklerde Ek Gıdaya Geçiş – 7. Ay
Bebek 7 aylık iken yeşil fasulye, brokoli, bezelye, karnabahar, bamya, enginar, pırasa, ıspanak, semizotu, kereviz, domates, salatalık, soğan, sarımsak gibi sebzeler püre halinde verilmelidir. Bunun yanında et, tavuk gibi besin değeri yüksek gıdaların yanında şehriye, bulgur, yulaf ve mısır unu gibi gıda ürünleri ek gıdaya eklenmelidir. Mandalina, vişne, kavun, karpuz gibi meyveler de düzenli olarak tüketilmelidir.
Bebeklerde Ek Gıdaya Geçiş – 8. Ay
8. ayda mercimek, fasulye, nohut, barbunya gibi gıda çeşitleri tercih edilmelidir. Ek gıdaya balık, süt ürünleri, dereotu, maydanoz, pazı, limon ve turp eklenmesi ek gıdanın protein oranını artırır. Ayrıca bu dönemde incir, yenidünya gibi meyveler takviye edilirken fındık, fıstık gibi kuruyemiş türleri de tercih edilmelidir.
Bebeklerde Ek Gıdaya Geçiş 9-12. Ay
Bu dönemde yukarıdaki ek gıda çeşitlerine ek olarak bebeğe ev yemekleri de verilmelidir. Ek gıdaların daha pütürlü olmasına dikkat edilmelidir.
Bebeklerde Ek Gıdaya Geçiş 12-23. Ay
Bebek bu dönemden itibaren ailenin sofrasında tüketilen tüm ev yemeklerini yiyebilir. Bu kapsamda makarna, dolma, balık, tavuk ve et, mercimek ve unlu ürünler tercih edilebilir.
Ek Gıdaya Geçerken Özellikle Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Ek gıdaya geçiş sürecinde ebeveynin dikkat etmesi gereken önemli hususlar vardır. Aşağıdaki uyarıları dikkate alarak bu süreci çok daha etkin bir şekilde yönetebilirsiniz:
- İlk etapta bebeğin itiraz etmeden tüketeceği yiyecekleri vermeye çalışın.
- Ek gıdalara zamanında başlanmaması durumunda ilerleyen süreçte çocukta yeme problemi yaşanacağı unutulmamalıdır.
- Bebeğe ek gıda verilirken çorba tercih edilmelidir.
- Bebeğe her zaman püre şeklinde gıdalar verilmemelidir. Özellikle 10. aydan itibaren bebek hem püre hem de pütürlü yiyecekleri tüketebilmelidir.
- Bebek yeterli ek gıda alıyorsa anne sütü yavaş yavaş azaltılmalıdır.
- Bebek, yemek yemiyor diye telefon, tablet, televizyon izleyerek yemek yedirmeye çalışmak, ilerleyen dönemlerde beslenme sorunlarına yol açabilir.
- Her yeni ek gıdaya başlandığında, bebeğin vücudunda ortaya çıkabilecek alerjik oluşumlara karşı dikkatli olunmalıdır. Bu nedenle, ilk etapta ek gıdanın herhangi bir alerjik reaksiyona sebep olup olmadığı bir süre beklenerek kontrol edilmelidir.
Ek Gıdaya Zamanından Önce veya Sonra Başlamanın Zararları Nelerdir?
Ek gıdaya önce başlanması, bebeğin sindirim sisteminin zorlanması ve anne sütünü azaltmasına neden olur. Belirtilen süreden sonra ek gıdaya başlanmasında ise bebeğin belli bir süre yeterli besin alamaması demektir. Yukarıda da belirtildiği gibi ilk 6 ay içinde anne sütü, bebeğe ihtiyacı olan her türlü besini karşılar. Fakat bu dönemden itibaren anne sütünün besleyici etkisi giderek azalır. Bu azalma oranını takviye için ek gıdaya ihtiyaç vardır.
Bebek Ek Gıdayı İstemezse Ne Yapılmalıdır?
Bebek, ek gıda almayı istemezse ısrarla üzerine gitmek pek doğru bir yönelim olmayacaktır. Sevdiği yiyecekler verilerek ek gıdaya alıştırılmalı, besleyici ve bebeğin sevmediği besinler belli bir süre sonra tekrar denenmelidir.
Ek Gıdaya Geçiş Sürecinde Alerji Kontrolü
Ek gıdanın bebekte alerjiye neden olup olmadığını anlamak için mümkün olduğu kadar tek bir besin çeşidi ile bu işe başlanmalıdır. Bu sayede hangi besinden kaynaklı alerjik reaksiyon oluştuğu anlaşılabilir. Bebeğe yeni bir besin verilip yarım saat beklendikten sonra bebeğin vücudunda, özellikle dudak çevresinde kızarıklıklara ve alerji belirtisine neden olup olmadığı kontrol edilmelidir. Sonrasında yeni başlanan ek gıda oranı artırarak bebeğe verilmelidir.
